ಬಹುರೂಪಿಗಳು

ಶೀರ್ಷಿಕೆ ನೋಡಿ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೂ  ಹೊಟ್ಟೆ ಪಾಡಿಗಾಗಿ ವಿವಿಧ ವೇಷ  ಧರಿಸಿ  ಗುಂಪಾಗಿ  ಊರೂರು  ತಿರುಗುತ್ತಾ  ಜನರ  ಮನರಂಜಿಸುವ  ಕಲಾವಿದರ ಪಂಗಡಕ್ಕೂ  ಏನು ನಂಟು ಎಂದು  ಯೋಚಿಸಿದ್ದೀರಿ ಅಥವಾ  ಕ್ಷಣಕ್ಕೊಮ್ಮೆ  ಗೋಸುಂಬೆಯಂತೆ  ಬಣ್ಣ ಬದಲಿಸಿ  ಸಂದರ್ಭಕ್ಕನುಸಾರವಾಗಿ  ಸಮಾಜಯಿಷಿ ನೀಡುವ  ರಾಜಕಾರಣಿಗಳ  ಬಗ್ಗೆ  ಎಂದಿರಾ  ಅಲ್ಲ  ಈ ಬರಹವು  ನಮ್ಮ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ  ಹಲವಾರು ಮೂಲಧಾತುಗಳು  ಒಂದಕ್ಕಿಂತ  ಹೆಚ್ಚಾದ  ರೂಪದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು  ತಾವು   ತೆರೆದಿಟ್ಟು ಕೊಳ್ಳುವ  ಬಗೆಯ  ಬಗ್ಗೆ.
         Allotropy  (ಬಹುರೂಪತ್ಯ)  ಎಂದು  ಸುಂದರವಾಗಿ  ಕರೆ  ಕರೆಯಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ  ಈ  ಸ್ವಭಾವವು ಹಲವು  elements ಗಳ ಗುಣಲಕ್ಷಣ  ತನ್ನಲ್ಲಿರುವ  ಅಣುಗಳ  ಜೋಡಣಾ  ಕ್ರಮದ  ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿಂದ  ಈ ರೀತಿಯ  ಸ್ವಭಾವವು  ಕಾಣಸಿಗುವುದು  ತೀರ ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿಯೇ  ಈ  ರೀತಿಯ  ಸಂರಚನೆಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸ  ಉಂಟಾಗಬಹುದು  ಅಥವಾ  ಹಲವು  ರೀತಿಯ  ತಾಪಮಾನ  ಒತ್ತಡ  ಇನ್ನಿತ್ಯಾದಿ ಕಾರಣಗಳಿಂದಲೂ  ಒಂದು  ಧಾತು  ಹಲವು ರೂಪದಲ್ಲಿ  ಕಾಣಸಿಗಬಹುದು  ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ  ಒಂದೇ ಧಾತು  ಒಂದಕ್ಕಿಂತ  ಹೆಚ್ಚು   ರೂಪದಲ್ಲಿದ್ದು   ಅವುಗಳ ಭೌತಿಕ  ರಾಸಾಯನಿಕ  ಗುಣಗಳಲ್ಲಿ ವ  ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದ್ದಾಗ ನಾವದನ್ನು   Allotropy  ಎಂದು  ಕರೆಯಬಹುದು   Greek ನಲ್ಲಿ   Allos  ಎಂದರೆ ಇತರ ಎಂತಲೂ  Tropor  ಎಂದರೆ ರಚನೆ  ಅಥವಾ  ರೂಪ ಎಂತಲೂ  ಅರ್ಥ  ಎರಡು  ಪದಗಳನ್ನು  ಸೇರಿಸಿ  ವಿವಿಧ  ರೂಪ   ಅಥವಾ  ಬಹುರೂಪಗಳು ಎನ್ನಲಡ್ಡಿಯಿಲ್ಲ   ಆವರ್ತಕ   ಕೋಷ್ಟಕ  (periodic table) ಧಾತುಗಳು   p  block  elements  ಗಳಲ್ಲಿ   ಕೆಲವು ಧಾತುಗಳು  ಮುಖ್ಯವಾಗಿ  ಬಹುರೂಪ  allotropy  ಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ.

ಆವರ್ತಕ  ಕೋಷ್ಟಕ  ಹಾಗೂ  18  ಗುಂಪುಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಿರುವುದು  ಹಾಗೂ  ಹದಿಮೂರರಿಂದ  18ನೆಯ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು   p-block elements  ಎಂದು ಗುರುತಿಸುವುದು  ತಿಳಿದೇ  ಇದೆ.  13ನೇ  ಗುಂಪಿನಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿರುವುದು  ಆದರೆ  ಮೊದಲಿಗೆ  ಸಿಗುವ  ಧಾತು ಜೋರನ್  (B), ಜೋರಾನ್  217  ವಿವಿಧ  ಕನಿಜ ರೂಪದಲ್ಲಿ  ಕಂಡುಬರುವುದು  ಬೇರ್ಪಟ್ಟ   ಜೋರಾನ್ ಸ್ಪಟಿಕ  (crystalline)  ಹಾಗೂ  ಅಸ್ಪಟಿಕ  (amorphous) ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ  ಕಾಣಸಿಗುವುದು.  amorphous ರೂಪದಲ್ಲಿ  ಕಡು  ಕಂದು  ಬಣ್ಣದ  crystalline  ರೂಪದಲ್ಲಿ  ಹಳದಿ ಮಿಶ್ರಿತ  ಕಂದು  ಬಣ್ಣದ  monoclinic  crystal  form ನಲ್ಲಿರುವುದು  boron  ನೀರು  ಗಾಳಿ  ಆಮ್ಲ ಪ್ರತ್ಯಾಮ್ಲಗಳು  ಒಂದಿಗೆ  ಹೆಚ್ಚಿನ  ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ  ತೋರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಬೋರಾನ್ ಸಂಯುಕ್ತಗಳನ್ನು  ಸುಟ್ಟಾಗ  ಹಳದಿ  ಹಸಿರು  ಮಿಶ್ರಿತ ಜ್ವಾಲೆಯು ಕಾಣುವುದು  ಪ್ರಯೋಗಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ  ಮಾಡುವ  Ethyl  orate  test ಅನ್ನು ಇಲ್ಲಿ  ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು.  ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ  c,  si,  an allotropy ಯನು  ತೋರುವ  ಬಹುಮುಖ್ಯ   ಧಾತುಗಳು . ಕಾರ್ಬನ್ ಸ್ಪಟಿಕ  ಹಾಗೂ  ಸ್ಪಟಿಕ  ರೂಪಗಳನ್ನು   ಹೊಂದಿದ್ದರೂ ಸ್ಪಟಿಕ  (crystalline forms)  ರೂಪಗಳು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯವಾದವು  ವಜ್ರ  (diamond), ಗ್ರಾ ಫೈಟ್ ( ಸೀಸದ ಕಡ್ಡಿ ಯಾ  pencil ನ  ಕಪ್ಪು  ವಸ್ತು  ಸೀಸ  ಎಂದರೆ  Plumbum ಅಥವಾ  lead,  ಅದು  ಹೇಗೂ  ಸೀಸದ  ಕಡ್ಡಿಯು ಗ್ರಾಫೈಟ ಒಂದೇ  ಎಂಬ  ಭಾವನೆ  .  ಸೀಸದ ಕಡ್ಡಿಯಲ್ಲಿ  ಸೀಸದ  0%  ಅಂಶವಿದೆ  ಎನ್ನುವ  ಸತ್ಯವನ್ನು ಮರೆಯದಿರೋಣ) , ಗ್ರಾಫೀನ್ ,  c60,  c70,  ಇನ್ನಿತರ ರೂಪಗಳು  ಲಭ್ಯವಿದೆ  ಪ್ರಕಾರ  ವಜ್ರ ಕಿಂತಲೂ  ಸ್ಥಿರತೆ ಉಳ್ಳದ್ದಾದರೂ  ಈ  ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು  ತೀರಾ  ನಿಧಾನ ಎಷ್ಟು  ನಿಧಾನವೆಂದರೆ  ಎಂದೆಂದಿಗೂ ವಜ್ರ  ಎಂಬ ನಾಣ್ಣುಡಿಯ  ಫಲ.  ಕಾರ್ಬನ allotropic form ಗಳು ಅವುಗಳ ಗುಣಗಳು  ಉಪಯೋಗಗಳು  ಅವೇ  ಒಂದೇದಾರು ಸಂಚಿಗಳಾಗುವಷ್ಟಿವೆ.  Silicon  ಅಸ್ಪಟಿಕ  ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಂದು  ಹುಡಿಯಂತೆ  ಸ್ಪಟಿಕ  ರೂಪದಲ್ಲಿ  ಲೋಹಿಯ ಬೂದು  ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿಯೂ  ಕಾಣಸಿಗುವುದು.
Tin  ಅಥವಾ  stannum  (latin)  ನಮ್ಮ ನುಡಿಯಲ್ಲಿ  ತವರ ತವರವು   L  (gray tin)  ಹಾಗೂ   B  ( White tin) ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ  ಸಿಗುವುದು.  ಬಿಳಿಯ   ಲೋಹಿಯಾ  ತವರವು   ಸ್ಥಿರತೆ  ಉಳ್ಳದ್ದಾಗಿದ್ದು  ತೀರಾ  ತಂಪು ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ  ಅಂದರೆ  13°c  ಗಿಂತಲೂ  ಕಡಿಮೆ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ  ಬೂದುಬಣ್ಣದ  ಪುಡಿ ತವರವಾಗುವುದು. ಸೀಸದ  ಜೊತೆ  ತವರವನ್ನು  ಸೇರಿಸಿ  ಉಪಕರಣಗಳಿಂದ  ಬೆಸುಗೆಗಾಗಿ  ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ.  ತವರದ  ಮತ್ತೊಂದು ಉಪಯೋಗವೆಂದರೆ  ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದ  ಆಹಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳ packaging  tin  cans  ನಮಗೆಲ್ಲ  ಚಿರಪರಿಚಿತ.
ಅದನ್ನು  15  ನೇ  P  ಮತ್ತು  As  allotropy ತೋರುವವು ಫಾಸ್ಪ ರಸ್  ರಂಜಕ  ಬಿಳಿ  ಕೆಂಪು  ಹಾಗೂ  ಕಪ್ಪು  ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಗುವುದು  ಕಪ್ಪು  ರಂಜಕವು  ತೀವ್ರ ತರದಿಂದ  ಗಾಳಿ ನೀರು ಇತ್ಯಾ ದಿಗಳೊಂದಿಗೆ  ಬೆರೆಯುವುದರಿಂದ  ಬಹುಪಾಲು ಇದನ್ನು  ಕೆಂಪು  ರೂಪಕ್ಕೆ  ತರಲಾಗುವುದು.  ಕಪ್ಪು ರೂಪವು ತುಂಬಾ ಸ್ಥಿರತೆಯುಳ್ಳದ್ದು. ಬಿಳಿ ರಂಜಕವು ತನ್ನ ಸುತ್ತ ಇರುವ  ಗಾಳಿಯನ್ನು   ಆಮ್ಲಜನಕದೊಂದಿಗೆ  ಬೆರೆತು  P2 O5 ಆಗಿ  ಬದಲಾಗುವ  ಸಂದರ್ಭವೂ  ನಮ್ಮ  ಹಳ್ಳಿಗರ ಬಾಯಲ್ಲಿ  ಕೊಳ್ಳಿ  ದೆವ್ವವಾಗಿ  ಕುಣಿಯುವುದು ರಂಜಕದ chemiluminescence – ಹಳದಿ ಹಸಿರು ಬಣ್ಣದ ಬೆಳಕು ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆ ಹಾಗೂ ಇದರ ತೀಕ್ಷ್ಣ ರಾಸಾಯನಿಕ ದಹನಕ್ರಿಯೆ ಒಟ್ಟಗಿ ರಂಜಕಕ್ಕೆ ರಂಜಕತೆ ತಂದು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಂತೂ ಸುಳ್ಳಲ್ಲ .
Arsenic,  L-As  ಉಕ್ಕಿನಂತೆಯೂ   ಅಸ್ಪಟಿಕ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿಯೂ   ಹಾಗೂ   ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ   4 ಅಣುಗಳುಳ್ಳ   ಸಂಯುಕ್ತ   ರಚನೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಕಾಣಸಿಗುವುದು.  16 ನೇ  ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ  oxygen,  sulphur, selenium ಗಳು  allotropy  ಯನ್ನು   ತೋರುವವು.
ಜೀವಾಧಾರವಾದ  ಆಮ್ಲಜನಕವು  o2  ಹಾಗೂ  o3 (ozone) ಎಂಬ  ಎರಡು  ರೀತಿಯಲ್ಲಿ  ಕಾಣಸಿಗುವುದು.  o2 ಆಮ್ಲಜನಕದ  ಎರಡು  ಅಣುಗಳ  ಸಂಯುಕ್ತವಾದರೆ ನ ಓಜೋನ್  3 ಅಣುಗಳ  ಸಂಯುಕ್ತ   ವಿನ ಬಗ್ಗೆ  ಸಾಕಷ್ಟು ವಿಷಯಗಳಿದ್ದು  ಹೆಚ್ಚಿನವು  ಎಲ್ಲರಿಗೂ  ತಿಳಿಯದೆ ಇರುವುದರಿಂದ  ಈಗ o2   ವಿನ  ಬಗ್ಗೆ  ಗಮನ  ಹರಿಸೋಣ ಕಡಿಮೆ  ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ  ಇದು ಉಪದ್ರವಕಾರಿಯಲ್ಲಿದಿದ್ರೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ  ಇದ್ದಾಗ  ತೊಂದರೆಗೀಡು  ಮಾಡಬಲ್ಲದು  ಹೊಟ್ಟೆ ತೊಳೆಸುವಿಕೆ,  ವಾಂತಿ , ತಲೆಸುತ್ತು,  ಬರುವುದು ಇತ್ಯಾದಿ ಸಾಮಾನ್ಯ   ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ   ತೀವ್ರತರವಾದ  ದುರಂತಗಳಿಗೂ ಈಡು  ಮಾಡಬಹುದು.  ಇದೇ  o3  stratosphere ನ ಮೇಲ್ಮೆಯಲ್ಲಿ  oxygen  ನಿಂದಲೇ  ಆಗಿ  ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು  ಸೂರ್ಯನ  ತೀಕ್ಷ್ಣ  UV  ಕಿರಣಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಿಸುವುದು  ತಿಳಿದಿದೆ  ಓಜೋನ್  ಪದರ ತೆಳುವಾಗುತ್ತಿರುವುದು  ಆಂತರಿಕದ  ಸಂಗತಿ  sulphur (ಗಂಧಕ)  ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ  ತಿಳಿದಿರುವ  monoclinic ಹಾಗೂ  orthorhombic  sulphur ಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಇನ್ನೂ   ಕೆಲವು  allotropy ಗಳು  ಇವೆ.  Hubble space telescope  ನಿಂದ  ಕಂಡಂತೆ  ಗುರು  ಗ್ರಹದ ಉಪಗ್ರಹದ  ಮೇಲ್ಮೆಯಲ್ಲಿ  S2  ಸಂಯುಕ್ತಗಳು  ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ. S2 ಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ  (>700°c) ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿಷ್ಟೇ  ಇರುತ್ತವೆ.  Sn (n=2-30)  ಸಂಯುಕ್ತಗಳ  ಬೇರ್ಪಡಿಸುವಿಕೆ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದೆ  ಎಷ್ಟೇ  ಇದ್ದರೂ  ವಿಜ್ಞಾನದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಾದ  ನಾವು ನ  ಅಷ್ಟೇ  ಅಣುಗಳ  ಸಂಯುಕ್ತ (S8- puckered ring)  ದ  ಕಿರೀಟದ  ರಚನೆಯನ್ನು ಮರೆಯುವುದುಂಟೇ?

ಪ್ರಾಚೀನ  ಭಾರತ  ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿಯೂ  ಗಂಧಕದ ಉಲ್ಲೇಖವಿರುವುದು  ಸ್ಮರಿಸತಕ್ಕಂತ ಅಂಶ .

Selenium  –  ಇದು  trigonal  gray  monoclinic  ಹಾಗೂ L, B, ನ  ರೂಪಗಳಲ್ಲಿಯೂ  ಹಾಗೆಯೇ  Sen ರೂಪಗಳಲ್ಲಿಯೂ  ದೊರೆಯುವುದು  ಯಕೃತ್ತಿನ ಕಾರ್ಯ  ಚಟುವಟಿಕೆಗೆ  ಸಹಕಾರಿ  ಇದು  As, Cd, Hg, Pb, ಮುಂತಾದುವುಗಳಿಂದ  ಯಕೃತ್ತನ್ನು   ಕಾಪಾಡುತ್ತದೆ.

Allotropy  ಹಾಗೂ  ವಿವಿಧ  ಧಾತುಗಳು  allotropy ಯನ್ನು ಅರಿತ  ಬಳಿಕ  ಕಾಡುವ  ಪ್ರಶ್ನೆ  ನಿಜವಾಗಿಯೂ ನೆಪೋಲಿಯನ್  ಬೋನಾಪರ್ಟಿಯ  ಬೃಹತ್  ಸೇನೆಯು ರಶಿಯನ್ನರ  ಸೇನೆಯ  ಮುಂದೆ  ಮಣಿಯಲ್ಪಟ್ಟಿತೋ ಅಥವಾ  ಇದು  ತವರದ  ಬಹುರೂಪದ ಅವಕೃಪೆಯೋ ಎಂದು. ಈ  ಬಗ್ಗೆ  ವಾದ-ವಿವಾದಗಳು  ಏನೇ  ಇದ್ದರೂ ತವರದ  ತಾಪಮಾನಾಧಾರಿತ  ರೂಪಾಂತರವು ನೆಪೋಲಿಯನ್ನನ  ಧೀರ  ಸೈನಿಕರ  ಸ್ಥೈರ್ಯವನ್ನಡಗಿಸಿರಬಹುದಾದ  ಎಲ್ಲ   ಸಾಧ್ಯತೆಗಳು  ನಿಚ್ಚಳವಾಗಿ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತದೆ.  ನೋಡಿದಂತೆ  ರೂಪವು  ಗಿಂತಲೂ  ಕೆಳಗೆ ಸ್ಥಿರನಲ್ಲ  ಹಾಗೂ  ಅದು  ತನ್ನ  ರೂಪವನ್ನು  ಸ್ಥಿರ ಲೋಹಿಯಾನನಿಂದ  ಗಡುಸಲ್ಲದ , ಹುಡಿಹುಡಿಯಾದ L- foemಗೆ  ಬದಲಿಸುವುದು  ಶತ್ರುಪಡೆಯನ್ನು ಗುಂಡಿನದಾಳಿ  ಗಿಂತಲೂ ತನ್ನದೇ  ಅಂಗಿಯ  ಗುಂಡಿಯ ಪುಡಿಯಾಗುವಿಕೆಯೋ  ಫ್ರೆಂಡ್ಸ್ ಸೈನಿಕರಿಗೆ ಮುಳುವಾಯಿತೆ ಶೀತಲ ಗಾಳಿ  ವೈಪರೀತ್ಯ ಹವಮಾನ  ಹಾಗೂ  ದೀರ್ಘ  ಪಯಣ  ಎಲ್ಲವೂ  ಸೇರಿ  ಸೈನಿಕರನ್ನು  ಹಣ್ಣುಗಾಯಿ  ನೀರುಗಾಯಿ  ಮಾಡಿರಬಹುದೆಂದು  ಅಲ್ಲವೆಂದು  ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು  ಹಾಗೂ  ಚರಿತ್ರೆಕಾರರ ನಡುವೆ ಚರ್ಚೆ  ನಡೆದಿದೆ.


References

             www.chemistryexplained.com
Allotropy.wikipedia
www.smithsonianmag.com
NCERT 11th and 12th tent books (chemistry)